رشد افراد منفعل

مقالات

این چک لیست ویژه‌ مدیرانی است که از همه چیز شکایت دارند ولی می ‌توان آنان را به افرادی مثبت ‌اندیش تبدیل کرد. این چک لیست به ما کمک می ‌کند تا با بهره ‌گیری از روشی مطمئن، این موارد را شناسایی کرده و به اصلاح آنها بپردازیم.

تعریف
افراد منفعل به شکلی تصنعی شاد هستند و از این شادی سرمست بوده و لذت می ‌برند – زیرا ویژگی رفتارهای منفعلانه، پرهیز از تضاد، و تمایل به شاد کردن دیگران است. افراد منفعل تمایلی به روبرو شدن با مشکلات جدی را ندارند زیرا از ایجاد دردسر برای دیگران هراسانند.
آنان تقاضاهایی غیرواقعی و غیر قابل حصول دارند و در جای كاربرد «نه» ، می ‌گویند «آری». آنان در مورد مهلت ‌‌های زمانی با تاكید بر تلاش خود قول می‌ دهند و این در حالی است که نمی ‌توانند آنها را محقق كنند. افراد منفعل همچنین مشکلات خود را مطرح نمی‌كنند و برای اجتناب از هر گونه خطری، سعی می‌ کنند خودشان برای حل آنها اقدام كنند. این امر به تدریج سبب از دست دادن اعتماد به نفس خود و نیز سلب اعتماد مدیرشان خواهد شد. نقش مدیر این است كه به رشد و فعال‌ تر شدن چنین افرادی كمك كند.

مزایا
دلایل زیادی برای کمک به فعال شدن افراد منفعل وجود دارد.
• افراد مطمئن از اعتماد به نفس بیشتری برخوردار می‌ شوند، عزت نفس آنان افزایش ‌یافته و به موفقیت بیشتری دست می‌ یابند و رفتارهای فعالانه‌ آنان به تدریج نمایان می‌ شود.
• ارتباطات بهتر به معنای حل خلاقانه‌ مسایل، دستیابی به مهلت‌ های زمانی تعیین شده و کاهش امکان تضاد و اختلاف است.
• افراد منفعل یاد می‌ گیرند كه تصمیم ‌گیری كرده و مشکلاتی قبلی خود را حل و فصل كنند.
• افراد خلاق، قاطع و مولد، به نتایج بهتری دست می ‌یابند و با مشکلات کمتری در کارشان مواجه می ‌شوند.

معایب
ایراد اصلی کمک به رشد چنین افرادی این است که این امر زمان بسیار زیادی را می طلبد افراد منفعل نیازمند برخوردی توأم با حساسیت بالا، شکیبایی و تعهدی واقعی از جانب مدیران خود هستند.
اما اگر زمان کافی صرف نکنید و صرفاً از این مسئله اجتناب ورزید، نتایج آن عبارت خواهند بود از :
• افراد، اعتماد به نفس خود را بیش از پیش از دست می ‌دهند؛
• چرخه ‌ای مستمر از كاهش عزت نفس، عملکرد ضعیف، پذیرفتن کار بیشتر بدون تحقق آن، محقق نشدن مهلت‌ های زمانی تعیین شده، تمایل به غیبت از کار و یا تقاضای مرخصی‌ های استعلاجی (که عمدتاً ناشی از استرس هستند) به حرکت درخواهد آمد؛
• از دست رفتن احترام و اعتماد همکاران به ویژه اگر این انفعال در کار، بر فعالیت همکاران تأثیرگذار باشد؛
• نپذیرفتن تصمیمات دشوار که در نتیجه تأثیراتی جدی بر سازمان خواهد داشت .

چک لیست عملی
1. مسئله را درک کنید – چرا افراد منفعل هستند؟
دلایل منفعل بودن افراد عبارتند از:
• باورهای اشتباه مبنی بر این که اگر کسی با آنان مخالفت کند این بدان معنی است كه آنان را دوست ندارد و افراد همیشه کسانی را دوست دارند که با آنان موافق هستند؛
• تمایل به وقت ‌گذرانی، از میان بردن اهداف بلند مدت برای دستیابی به رضایتمندی کوتاه مدت؛
• داشتن این احساس که دیگران برای آنان تهدید هستند؛
• درک نكردن این موضوع كه آنان نیز حق دارند دیدگاه‌ ها و عقاید خود را بیان کنند؛
• اعتماد نداشتن به دیدگاه‌ها و عقاید خود؛
• ناتوانی در مشاهده‌ خویش به همان صورتی که دیگران آنان را می‌ بینند.
توجه داشته باشید که در اکثر افراد منفعل، این خصوصیات و رفتارها به شدت ذاتی هستند. آنان در خلال یک شب نمی ‌توانند تغییر کنند و اوضاع زمانی وخیم‌ تر می ‌شود که صرفاً به یک فرد منفعل بگوییم به شکلی فعالانه رفتار کند. شما باید ضمن تأکید بر مشکلات این افراد، تعهد خود را به تغییر رفتاری آنان حفظ كنید.

2. مسئله را درک کنید – افراد منفعل چگونه واکنش نشان می‌ دهند؟
افراد به شدت منفعل، فعال بودن را با رفتارهای ستیزه‌جویانه اشتباه می‌ گیرند و نیز فعالانه عمل کردن را کاری بسیار دشوار می ‌پندارند. آنان فکر می ‌کنند که قاطعانه عمل کردن یعنی ستیزه‌ جو و پرخاشگر بودن و با ادب و متانت رفتار کردن یعنی منفعل بودن. ضروری است كه این واکنش‌ ها را درک کنید و فکر نکنید هر لبخند مؤدبانه‌ ای بدان معنا است که همه چیز خوب پیش می ‌رود.

3. مسئله را بشناسید
رفتارهای منفعلانه سه شاخص دارند كه عبارتند از:
زبان گفتاری. افرادی که رفتاری منفعلانه دارند، معمولا از عباراتی همچون «متأسفم که مزاحم شما می ‌شوم، اما .......» یا «می‌دانم که احتمالاً اشتباه می ‌کنم، اما ..........» استفاده می‌کنند.
زبان بدنی. علایم این گونه رفتارهای منفعلانه عبارتند از:
• ناتوانی در برقراری ارتباطات چشمی؛
• به زیر انداختن سر؛
• حرکات عصبی همچون دست زدن مرتب به یقه‌ لباس یا بازی کردن با یک مداد؛
• آرام صحبت کردن غیر طبیعی ؛
• استفاده‌ فزاینده از صداهای مبهم در زمان صحبت کردن.
نتایج کاری. افراد منفعل نمی خواهند دیگران را به دردسر انداخته یا آنان را ناامید کنند لذا آنان ضمن كار بیش از حد ، خود را با حجم فزاینده ‌ای از کار مواجه كرده كه نمی‌ توانند از عهده‌ آن برآیند. افراد منفعل همچنین به افرادی غیرمسئول تبدیل شده و ضمن از دست دادن مهلت‌ های زمانی ، عادت می‌ کنند که از اتخاذ تصمیمات مهم شانه خالی کرده یا آنها را به افراد مافوق خود واگذار كنند.

4. کارتان را با پرداختن به مشکل آغاز کنید
اغلب مدیران اجازه می ‌دهند تا رفتاری منفعلانه بدون اینکه بررسی شود، ادامه یابد زیرا این امر هیچ مشکل اضطراری را برای آنان ایجاد نمی ‌كند. البته لازم است به محض اطلاع از این مشکلات سریعاً دست به کار شوید. نخستین گام برقراری ارتباط با فرد است و در اینجا منظور از ارتباط بیشتر گوش دادن است تا سخن گفتن.
زمانی را برای پاسخ دادن به پرسش ‌ها و گوش دادن به سخنان افراد تعیین کنید. مؤدبانه نسبت به رفتارهای منفعلانه آنان واکنش نشان دهید. هدف شما اصلاح رفتار فرد است که این امر به تدریج رخ می ‌دهد.

5. حقوق و مسئولیت ‌ها را توضیح دهید
تأکید کنید که هر فردی مسئولیت ‌ها و حقوقی را در خصوص موارد زیر دارا است:
• اشتباه کند؛
• احساسات و تفکراتش را بیان دارد؛
• از درخواست‌های خاصی سر باز بزند؛
• بگوید که نمی‌داند، موافق نیست، درک نمی‌ کند یا نیازمند کمک است؛
• به دیگر کارکنان بگوید که عملکرد آنان باید توسعه یابد.

6. مبانی فعالانه عمل کردن را توضیح دهید
فعال بودن در سطحی کاملاً پایه، بدین معنا است:
• احترام گذاشتن به دیدگاه‌ های دیگران؛
• بیان حقایق، بیان احساسات و دیدگاه‌ های خود، صادق بودن و کینه نداشتن؛
• پیشنهاد شیوه‌ ای سازنده زمانی که مسایلی بروز می ‌کنند؛
• اتکا به خود اگر فرد اعتماد کامل دارد.

7. یک الگو باشید
با اثبات توانایی‌ های خود، نشان دهید که فعال بودن چقدر کارآیی دارد. اگر یک کارمند منفعل ببیند که مدیرش رفتاری فعالانه دارد، به مشکلات گوش فرا می ‌دهد و راه‌ حل‌ هایی را بدون سرزنش دیگران می ‌یابد، آنگاه این فرد احتمالاً ترغیب می ‌شود تا همین گونه عمل کند.

8. افراد را تأیید و تشویق كنید
به كاركنان تصریح كنید که نباید از چیزی بترسند. یکی از ریشه ‌های رفتار منفعلانه آن است که افراد از تایید نشدن یا اشتباه کردن خود هراس دارند. به افراد تفهیم کنید که شما رفتار فعالانه را تایید و رفتار منفعلانه را رد می‌ کنید. دراین راستا ایجاد استانداردهای رفتاری مفید است. یک فضای مناسب کاری را فراهم کنید تا افراد در این فضا بر ترس خود فایق آیند.

9. محیطی مناسب ایجاد کنید
به افراد کمک کنید تا رفتار منفعلانه‌ خود را کنار بگذارند. به همین منظور فعال بودن را از طریق شیوه‌ های زیر ترغیب كنید:
• آموزش شیوه ‌ها و تکنیک ‌ها به افراد منفعل؛
• بكارگیری روشی ساده برای افزایش اعتماد به نفس – مثلاً وضعیتی که در آن یک فرد منفعل بتواند به مهارت ‌های جدیدی دست یابد و در كسب موفقیت خود نیز موفق باشد؛
• ارایه‌ بازخورد منظم در مورد عملکرد و پیشرفت فرد و ارزیابی رفتار فعالانه‌ او؛
• از میان بردن تدریجی رفتارهای منفعلانه.

10. آموزش و توسعه‌ توانایی افراد را عملی سازید
آموزش و توسعه دو عامل کلیدی در کمک به تغییر رفتار افراد منفعل هستند. آموزش غیررسمی یک رویکرد خوب است اما اگر فرد دارای رفتارهای عمیق منفعلانه باشد، به مشاوره نیاز دارد. در این زمینه فیلم‌ های ویدیویی یا دوره ‌های آموزشی نیز مفید خواهند بود.

ارسال کننده: فهیمه پرکم
آراء: 3
ویژه: خیر

رتبه دهی به مقاله